موضوع: آشنایی با انواع ملات های ساختمانی و اصول ساختن آن ها
مدت زمان مطالعه: 6 دقیقه
* تعریف ملات
ملات ماده ای است خمیری شکل و چسبنده که دو مصالح ساختمانی را بهم می چسباند و به آن استحکام می‌بخشد. ملات یکی از پر مصرف ترین و مهمترین ماده مصرفی در ساختمان سازی بشمار می رود.
یک ملات خوب باید دارای خواص زیر باشد:
١- ملات باید دارای خاصیت چسبندگی باشد.
۲- از نظر تحمل بار و مقاومت باید قدرت ملات حداقل مساوی مصالحی باشد که بین آنها قرار می گیرد؛ زیرا در غیر اینصورت ارزش مقاومت مصالح مصرفی را پایین می آورد.
٣- ملات باید ارزان و فراوان و دسترس باشد.
4 - ملات باید دارای خاصیت شکل پذیری بوده و به راحتی روی سطح کار پهن شده و سطح صافی ایجاد نماید.
* انواع ملات‌های ساختمانی
ملات ها به دو دسته ملات های آبی و ملات های هوایی تقسیم می شوند.
1. ملات های آبی:
ملات هایی که در مقابل رطوبت، خود گیری خود را انجام داده و سفت می شوند. این ملات ها چنانچه پس از آماده و مصرف شدن از رطوبت دور نگه داشته شوند از مقاومت آن ها کاسته شده و اصطلاحاً می سوزند. در ادامه به ذکر انواع ملات‌های آبی می‌پردازیم.
ا- ملات شفته آهک: این ملات از خاک شنی با خاک حاصل از محل پی کنی به دست می‌آید که با آهک مخلوط می کنند و به شکل شفته ساخته و داخل پی می ریزند. مقدار آهک در این ملات حدود ۱۵۰ کیلو گرم آهک خمیر در هر متر مکعب خاک بوده و نحوه ساختن آن بدین ترتیب است که ابتدا خاک را به شکل آبخوره در آورده و آهک خمیر شده را در وسط آبخوره بصورت دوغاب آهک با خاک مخلوط می کنند. از مخلوط آن ها با آب، شفته بدست می آید. از ملات شفته آهک در صورتی که با خاک شنی مخلوط شود و خاک این ملات از سرندهای نمره ده عبور داده شود، در دیوار چینی وسنگ کاری استفاده می شود.
۲- ملات ماسه آهک: از مخلوط یک متر مکعب ماسه و دویست تا دویست و پنجاه کیلو گرم آهک خمیر یا پودر آهک و آب تشکیل شده و به شكل ملات ماسه-آهک مصرف می نمایند. مصرف این ملات هم مانند ملات شفته آهک با خاک شنی می باشد.
۳- ملات با تارد: این ملات از مخلوط یک متر مكعب ماسه و حدود ۱۵۰ کیلو گرم آهک خمیر و حدود دویست کیلوگرم سیمان با آب بدست می آید.
4- ملات ماسه و سیمان: برای ساختن این ملات که امروزه از پرمصرفترین انواع ملات بشمار می رود، بین ۲۰۰ تا ۳۵۰ کیلو گرم سیمان را در یک متر مکعب ماسه مخلوط نموده و به آن آب اضافه می نمایند و مورد مصرف قرار می دهند. طريقه دستی ساختن این ملات بدین طریق است که ابتدا ماسه شسته (بدون گل و لای) را با عیار مناسب سیمان بصورت خشک مخلوط نموده و دو تا ۳ بار برگردان می کنند و سپس برای بار چهارم در موقع برگردان کردن با شیلنگ با آب پاش به آن آب اضافه می نمایند و خوب مخلوط می کنند. چنانچه سیمان با ماسه مخلوط نشده به آن آب اضافه می نمائیم. سیمان به شکل گلوله ای داخل ماسه باقی مانده و ملات با کیفیت قابل قبول ساخته نمی شود.
5. ملات ساروج:
ملات ساروج در ساختمان های قدیمی برای جلوگیری از رطوبت و آبندی حوض و آب انبار و دیگر جاهای ساختمان استفاده می شود. مواد متشکله این ملات عبارتند از: پودر آهک و خاکستر و خاک رس که بالوئی (از نوعی نی بدست می آید) مخلوط می کردند و ورز می دادند و مورد مصرف قرار می دادند. کاربرد این ملات بدلیل اینکه زمان نگهداری تا بعمل آمدن یک هفته به طول می انجامید، بسیار مشکل بود. (قبل از اختراع سیمان از این ملات استفاده می شد).
* ملات های هوایی
آن دسته از ملات ها که در مقابل حرارت آفتاب و گرمای معمولی و پس از مدتی کم یا زیاد، خود به خود خشک می شوند. در ادامه به معرفی ملات‌های هوایی می پردازیم.
1- ملات گل رس: این ملات از مخلوط خاک رس و آب بدست می آید. از آن در ساختمان های روستائی که از خشت می باشد استفاده می شود و دارای افت (نشست) زیاد می باشد.
۲- ملات کاه گل: برای بهتر بودن و محکم شدن ملات و اتصال بهتر ذرات خاک رس به هم، مقداری کاه با آن مخلوط می کنند و از آن در ساختمان های خشتی استفاده می کردند.
3- ملات گچ و خاک: طریقه تهیه این ملات بدین صورت است که ابتدا داخل ظرف (استنبلی) آب ریخته و خاک رس را داخل آن ریخته تا آب گل آلود شود. سپس پودر گچ را داخل ظرف ریخته و بهم می زنند تا ملات گچ و خاک آماده شود. در بعضی موارد گچ و خاک را به طور مساوی بصورت خشک، بیرون ظرف مخلوط نموده و سپس داخل ظرف آب ریخته و بهم می زنند. از ملات گچ و خاک برای سقف های آجری و دیوارهای حایل و تیغه ای و شمشه گیری و کرم بندی ملات گچ استر دیوارها بکار می برند. در ساختن ملات گچ و خاک هر چقدر مقدار گچ زیادتر باشد ملات بهتری بدست می آید و زود گیر تر می باشد و هر چه قدر خاک آن زیادتر باشد دیر گیر تر می شود و پس از خشک شدن ترک خورده و فاسد می گردد.
4- ملات گچ دستی (گچ تیز): این ملات در حقیقت تشکیل شده است از مقداری گچ و آب که با هم مخلوط می کنند و بلافاصله در محل مورد نظر به مصرف می رسانند. نحوه ساخت این ملات به این طریق است که ابتدا مقداری آب داخل ظرف می ریزند و سپس به آن مقداری گچ اضافه می نمایند تا سطح آب را بپوشاند. سپس مخلوط را هم می زنند. خاصیت گچ نیز در زودگیری آن می باشد که پس از مصرف دانه های گچ رطوبت ملات را گرفته و به خود گیری آن کمک می کند. محل های مصرف این ملات در نصب چهارچوب درب و پنجره و محکم کردن داربست تیر آهن و سایر موارد از این قبیل می باشد.
برچسب ها :