هواساز دستگاهی است که با انجام عملیاتی همچون تغییر دما، افزایش یا کاهش رطوبت، تصفیه و تنظیم سرعت، مشخصات هوا را تغییر داده و آن را مطبوع می سازد و از این نظر میتوان آن را کامل ترین وسیله ای که توانایی انجام کلیه عملیات تهویه مطبوع را دارد محسوب نمود.
اساس کلیه سیستم های تهویه مطبوع، هواساز است و در واقع نوع هواساز و چگونگی چیدمان کانال ها و بهره گیری از برخی تجهیزات برگشت یا تخلیه هوا، انواع گوناگون سیستم های تهویه مطبوع مانند سیستم یک منطقه ای، چند منطقه ای، حجم ثابت، حجم متغیر، دوکانالی و غیره را تشکیل میدهد.
سیال گرم یا سرد از طریق سیستم مرکزی در اختیار هواساز قرار می گیرد؛ اما سایر مشخصات هوا با توجه به امکانات و تجهیزات جانبی، توسط هواساز تغییر نموده یا تنظیم می شود. کوئل، فن و در بسیاری موارد جعبه مخلوط کننده هوا از اجزای ثابت و اصلی هواساز محسوب میشوند.
اجزای تشکیل دهنده هواساز با توجه به نوع کاربری آن متفاوت است. اما یک هواساز کامل از قسمتهای مختلفی همچون کوئل گرمایی، کوئل سرمایی، کوئل پیش گرمکن، کوئل دوباره گرمکن، بادزن، موتور الکتریکی، جعبه مخلوط کننده هوا، انواع فیلترهای تصفیه هوا، رطوبت زن، قطرهگیر، تشتک جمع آوری آب، لوله تخلیه، پمپ گردش آب رطوبت زن، دهانه های ورودی، خروجی، هوای تازه، پوشش خارجی و تجهیزات کنترل کننده تشکیل می شود.
کوئل های گرمایی یا سرمایی هواساز از لوله های مسی یا فولادی پره دار ساخته می شوند که با توجه به ظرفیت در چندین ردیف در مسیر هوای عبوری قرار میگیرند. کوئل پیش گرمکن در صورت لزوم برای تعدیل هوای سرد زمستانی به کار می رود. در مناطقی که هوا بسیار سرد است و امکان یخ زدگی آب رطوبت زن وجود دارد.
گرم کردن مقدماتی ضروری است. این گرمکن ها ممکن است از نوع الکتریکی، بخاری و یا آبگرم باشند. کوئل دوباره گرمکن در صورت ضرورت برای جلوگیری از سردشدن بیش از حد فضاهای داخلی مورد استفاده قرار می گیرد. اصولا در تابستان شرایط هوای خروجی از کوئل سرد، ثابت است و به منظور کنترل دقیق دما و رطوبت نسبی میتوان از کوئل دوباره گرمکن استفاده کرد. به طور معمول بادزن هواساز از نوع گریز از مرکز است و انتقال حرکت الکتروموتور به بادزن از طریق یک یا چند تسمه صورت می گیرد.
جعبه مخلوط کننده هوا برای اختلاط هوای برگشتی و هوای تازه مورد استفاده قرار میگیرد. مقدار اختلاط هوای تازه و هوای برگشتی بنا به مشخصات طرح توسط دمپرها انجام میشود. چنانچه به هر دلیلی سیستم نیاز به تامین صددرصد هوای تازه داشته باشد، از جعبه مخلوط کننده استفاده نمی شود.
_ هواسازها را میتوان بر اساس تعداد کوئل، تجهیزات جانبی، مناطق هوادهی و شکل ظاهری در انواع مختلفی طبقه بندی نمود.
_ هواسازها از نظر ساختار و شکل ظاهری در سه گروه عمده افقی، عمودی و نیمه افقی دسته بندی می شوند و از نظر کوئل میتوان از دو گروه دوکوئله و کوئل دوفصلی نام برد.
_ از نظر مناطق هوادهی نیز هواسازها به دو گروه یک منطقه ای و چند منطقه ای قابل تقسیم هستند.
_ هواسازهای یک منطقه ای: برای فضاهایی که دارای شرایط مشابه ای از نظر کاربری، موقعیت استقرار، ساعات وقوع بار حداکثر و حداقل هستند مورد استفاده قرار می گیرد.
_ هواسازهای چند منطقه ای: در قالب یک دستگاه قابلیت تامین هوای مطبوع فضاهای غیر مشابه را دارند. به طور معمول این گونه هواساز حداکثر برای تامین هوای مطبوع چهار منطقه مورد استفاده قرار می گیرد.
* زمینه های کاربری هواسازها
(الف). اماکنی که فارغ از ابعاد کوچک یا بزرگ، نیازمند تهویه مطبوع کامل و یا عملیات خاص دیگری به غیر از تامین گرمایش و سرمایش هستند مانند اتاق عمل، اتاق تمیز و آزمایشگاهها.
(ب). اماکن بزرگ بیش از ۶۰ مترمربع با ارتفاع بیش از 3 متر که نیازمند تامین سرمایش و گرمایش هستند مانند سالنهای ورزشی با جایگاه تماشاچیان و یا فروشگاههای بزرگ.
(ج). اماکنی که نیازمند تامین هوای تازه زیادی هستند مانند سالن سینما، آمفی تاتر، رستوران و کلاس های بزرگ
(د). اماکنی که استفاده از فن کوئل به دلیل برخی مزاحمت ها همچون ایجاد سر و صدا در آنها امکان پذیر نیست مانند اتاق های ضبط صدا و استودیوهای تلویزیونی
(5). اماکنی که وجود دستگاه تبادل حرارت مانند رادیاتور و فن کوئل در آنها به دلیل وجود برخی شرایط داخلی فضا چندان مناسب نیست، مانند استخرهای شنا که رطوبت و گاز کلر ممکن است باعث فرسودگی زود هنگام تجهیزات شوند. برخی کارگاه ها و آزمایشگاهها نیز ممکن است دارای چنین شرایطی باشند.
(و). سیستم های تهویه مطبوع القایی و سیستم های تامین هوای تازه غیرمستقیم که در آنها هوای تازه باید به وسیله هواساز تهیه شود.
