معماری سنتی ایران سرشار از شگفتی و پدیده‌های خاص است. در این معماری همیشه از مواد و مصالح خاص و مشخصی استفاده می‌شده ولی با این وجود هنوز هم می‌توان تنوع و زیبایی را در سازه‌های قدیمی ایران به وضوح مشاهده کرد. مصالح اصلی که به عنوان برترین و خاص‌ترین مصالح در معماری سنتی استفاده می‌شدند عبارت بود از گل، خشت و آجر.
در این مقاله از ایرانادکور به بررسی مصالح، سازه‌ها و مواد اصلی تشکیل دهنده این مصالح در معماری و سازه‌های سنتی ایران می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
مصالح سنتی
شناخت ماهیت اصلی مصالحی مانند خشت و آجر که به وفور در معماری سنتی ایران مورد استفاده قرار می‌گرفت کمک می‌کند تا راحت‌تر بتوانید دلیل استفاده از این دو مصالح پرکاربرد را درک کنید.
رس، به عنوان یکی از مواد معدنی پرکاربرد و ضروری در ساخت مصالح ساختمانی به حساب می‌آید که بر اثر تجزیه طبیعی سنگ‌ها به صورت طبیعی به وجود می‌آید. رس از موادی مانند اکسید سیلیسیم و اکسید آلومینیوم تشکیل شده است.
کریستال‌های خاک رس در واقع بسیار ریز هستند و فرم اصلی آن‌ها به شکل شش ضلعی است. تمامی رس‌ها در صورتی که مرطوب شوند، خاصیت شکل پذیری بسیار زیادی پیدا می‌کنند. دلیل این موضوع نیز این است که کریستال‌های نازک آن‌ها به سرعت و تحت فشاری نسبی بر روی یکدیگر می‌لغزند.
خاک معمولی به عنوان ماده اصلی دیگر به حاب می‌آید که از مواد معدنی رسی و فلدسپات و کربنات کلسیم تشکیل شده است. عناصر تشکیل دهنده خاک بر اساس اندازه خود طبقه بندی می‌شوند. در این طبقه بندی، ذرات به سه دسته رس، ماسه و شن تقسیم بندی می‌شوند.
اگر درصد بیشتری از خاک از رس تشکیل شده باشد، معمولاً خاک حالت شکل پذیری دارد و چسبنده‌تر است. اما اگر نسبت شن و ریگ در خاک بیشتر باشد، خاک حالت شکل پذیری ندارد و به شکل دانه دانه است.
انواع دیگر مصالح ساختمانی
همچنین در هنگام ساخت ابنیه تاریخی، معمولاً از مواد و مصالح دیگری در کنار خشت نیز استفاده می‌شده که در ادامه به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت.
چوب: چوب به عنوان یکی از مصالح پرکاربرد و محبوب مورد استفاد قرار می‌گیرد و زمانی در ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت که احتیاج به مقاومت بالایی در مقابل نیروهای خمشی و کششی لازم بود.
حصیر: جنس این مصالح از برگ درخت خرما است و کاربرد آن در ساختمان به این صورت است که برای پخش و تقسیم نیروهای فشاری در سازه‌های سنگین بسیار موثر عمل می‌کند.
تسمه‌های نی: از این تسمه‌ها مانند زنجیر در داخل ساه استفاده می‌شد. این تسمه‌ها مهار داخلی سازه را بر عهده داشتند.
خشت پخته: از خشت پخته در بخش بیرونی بنا استفاده می‌شده است، زیرا به خوبی از بنا در برابر باد و باران محافظت می‌کرد.
سنگ: سنگ نیز یکی از مصالح مقاوم و عالی برای ساختمان به حساب می‌آید و معمولاً در پی و قرنیزهای ساختمان که باید در برابر آب مقاوم باشند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در ادامه نیز به شما پیشنهاد می‌کنیم تا مطالعه مقالات زیر را از دست ندهید.
اجرای محوطه سازی باغ سنتی
بازسازی خانه به سبک سنتی
دکوراسیون سنتی ایرانی
ایرانادکور، مرجع معماری و دکوراسیون داخلی در شیراز و جنوب کشور با بهره‌مندی از دانش و تخصص معماران و طراحان حرفه‌ای و همچنین داشتن سابقه‌ای طولانی و درخشان در امر طراحی و اجرای دکوراسیون در شیراز و جنوب کشور همواره تلاش می‌کند تا برترین و خاص‌ترین خدمات را به شما عزیزان ارائه دهد.
جهت دریافت مشاوره رایگان و تخصصی می‌توانید با مشاورین ایرانادکور تماس حاصل فرمایید. همچنین، به شما پیشنهاد می‌کنیم تا از بخش پروژه‌های اجرا شده توسط تیم حرفه‌ای ایرانادکور بازدید فرمایید.
نویسنده: ه. درعلی/ عضو تیم تحریریه ایرانادکور
