باغ دلگشا، نگینی در قلب شیراز است، در دامنه کوهی سرسبز و مشرف به آرامگاه سعدی، باغی دلنشین و باصفای به نام باغ دلگشا قرار دارد. قدمت این باغ به دوران ساسانیان باز می‌گردد و در طول تاریخ، شاهد شکوه و عظمت سلسله‌های مختلف ایرانی بوده است.
شیراز، شهر گل و بلبل، جاذبه‌های گردشگری بی‌شماری دارد که هر گردشگری را مجذوب خود می‌کند. از تخت جمشید باشکوه تا عمارت نارنجستان قواام، هر گوشه‌ای از این شهر قصه‌ای از تاریخ و فرهنگ ایران را روایت می‌کند. اما در میان این همه زیبایی، باغ دلگشا با عطر دل‌انگیز بهار نارنج و فضای دلنشین خود، جایگاهی ویژه دارد.
به جرات می‌توان گفت که هر کس به شیراز سفر می‌کند، بازدید از باغ دلگشا را در برنامه خود قرار می‌دهد. قدم زدن در کنار جویبارهای خنک، نشستن در زیر سایه درختان همیشه سبز و گوش سپردن به نغمه پرندگان، تجربه‌ای بی‌نظیر است که هرگز از خاطره‌ها پاک نخواهد شد. باغ دلگشا، گویی تابلویی نقاشی شده از زیبایی‌های ایران است که هر گردشگری را مسحور خود می‌کند.
پس اگر به شیراز سفر می‌کنید، بازدید از باغ دلگشا را فراموش نکنید. این باغ، هدیه‌ای ناب از طبیعت به شهر شاعران است که لحظات خاطره‌انگیزی را برای شما رقم خواهد زد.
باغ دلگشا در دوره های مختلف تاریخ ایران
- ساسانیان: بنا به گفته مورخین، سابقه آبادانی باغ دلگشا به دوران ساسانیان برمی‌گردد. در آن زمان، این باغ در نزدیکی قلعه‌ای موسوم به “کهندژ” قرار داشت و به عنوان یکی از باغ‌های مهم و تفریحی مورد استفاده قرار می‌گرفت
- صفویان: در دوران صفویه، این باغ مورد توجه ویژه قرار گرفت و رونق و آبادانی بسیاری به خود دید. شاه صفی، عمارتی باشکوه در این باغ بنا کرد و آن را به یکی از مکان‌های محبوب خود برای گذراندن اوقات فراغت تبدیل کرد.
- تیموریان: در زمان تیمور گورکانی، باغ دلگشا در اوج زیبایی و شکوه خود قرار داشت. تیمور با دیدن این باغ، چنان مجذوب آن شد که دستور ساخت باغی با همین نام در سمرقند را صادر کرد.
- قاجاریان: در دوران قاجار، این باغ دستخوش تغییراتی شد. عمارتی جدید در باغ بنا شد و تزئینات و نقاشی‌های جدیدی به آن اضافه شد.
- پهلوی: در دوران پهلوی، باغ به مالکیت خصوصی درآمد و برای مدتی مورد بی‌توجهی قرار گرفت.
- پس از انقلاب: پس از انقلاب اسلامی، باغ دلگشا مرمت و بازسازی شد و به عنوان یکی از باغ‌های ملی ایران در اختیار عموم مردم قرار گرفت.
مشخصات باغ دلگشا
مساحت باغ دلگشا شیراز 7.5 هکتار می‌باشد و با شماره ۹۱۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. بیشتر درختان آن را مرکبات مخصوصاً نارنج و پرتقال تشکیل می‌دهند. آبی که از چشمه قنات آرامگاه سعدی جاری است از این باغ می‌گذرد. این باغ هم اکنون در تملک دولت می‌باشد.
این باغ در جبهه شمال شرقی و در سمت جنوب تنگ آب خان و نزدیک آرامگاه سعدی و در بستری کوهستانی واقع شده است.
این باغ از تعدادی زمین وسیع تشکیل شده که در حاشیه خیابان بوستان واقع شده اند و به مقبره سعدی راه دارند. جنس دیوارهای باغ از گل و مدخل ورودی از آجر است.
در مرکز باغ ، عمارتی باشکوه خودنمایی می‌کند که گویی الماسی در دل باغ دلگشا می درخشد. این عمارت در دوران قاجار بنا شده و با معماری چشم‌نواز و تزئینات ظریف، جلوه‌ای خاص به باغ دلگشا می‌بخشد.
مصالح این بنا از آجر، سنگ، و چوب است و نقاشی‌های دیواری، گچ‌بری، و آینه‌کاری در آن جلوه گر است. ایوان ستون‌دار، طاق‌نما، و پنجره‌های ارسی از ویژگی های چشم نواز این بنا است. نقاشی های این بنا، تصاویر شاهان قاجار، داستان‌های شاهنامه، و منظره‌های طبیعی و یا نقاشی قهوه‌خانه‌ای است که با رنگ‌های شاد و زنده نمایان است.
بخش‌های مختلف عمارت:
- تالار بزرگ: محل پذیرایی از مهمانان
- اتاق‌های شاه‌نشین: محل استراحت شاه و درباریان
- حمام: با تزئینات کاشی و نقاشی
- مطبخ: محل پخت و پز غذا
در مقابل عمارت، حوض بزرگی قرار دارد که انعکاس تصویر درختان و آسمان در آن، منظره‌ای بدیع و تماشایی را به وجود می‌آورد. این حوض در گذشته برای ذخیره آب و آبیاری باغ استفاده می‌شد و امروزه نیز به زیبایی باغ دلگشا می‌افزاید.
جویبارهای خنک و روان در سرتاسر باغ جاری هستند و صدای لطیف چشمه آب، فضایی آرامش‌بخش و دلنشین را خلق می‌کند. این جویبارها در گذشته برای آبیاری درختان و باغچه‌ها استفاده می‌شد و امروزه نیز طراوت و شادابی را به باغ دلگشا هدیه می‌دهند.
در کنار برخی از خیابانهای باغ ، درختان سرو و کاج به چشم می خورند ودر قسمتهای دیگر باغ نیز درختهای پرتقال، نخل و گردو کاشته شده است. این بنارا بر روی یک سکو ساخته اند و قسمت پایین تر دیوارها را با سنگ صاف ومسطح پوشانیده اند. این بنا دارای ۳ طبقه می باشد و ایوان آن با کاشی کاریهای براق تزیین گردیده است.
دربهای برخی از اتاقها بسیار قدیمی هستند. سقف ساختمان یک گنبد ساده است و در محل دریچه هوا قرار دارد. دراین بنا چهار اتاق سلطنتی نیز وجود دارد.
مقالات زیر را هم بخوانید و به اطلاعات خود بیافزایید
مجموعه موزه
موزه باغ دلگشا شامل دو بخش مجزا است:
- بخش اول: در این بخش، اشیاء و لوازم مربوط به دوران قاجار به نمایش گذاشته شده است. این اشیاء شامل ظروف سفالی، سکه‌ها، تمبر، لباس، نقاشی، اسلحه، و ابزارآلات مختلف می‌شود.
- بخش دوم: در این بخش، به تاریخ و فرهنگ شیراز پرداخته می‌شود. در این بخش، می‌توانید نسخ خطی، اسناد تاریخی، و عکس‌های قدیمی از شیراز را مشاهده کنید.
اشیاء جالب:
در موزه باغ دلگشا، اشیاء جالب و منحصر به فردی وجود دارد که توجه هر بازدیدکننده‌ای را به خود جلب می‌کند. از جمله این اشیاء می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سکه‌های دوره‌های مختلف تاریخ ایران: از جمله سکه‌های دوران هخامنشیان، ساسانیان، صفویان، و قاجار
- تمبرهای قدیمی: از جمله تمبرهای دوره قاجار و پهلوی
- لباس‌های سنتی: از جمله لباس‌های قاجاری و پهلوی
- نقاشی‌های: از جمله نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای و نقاشی‌های دوره قاجار
- اسلحه‌های قدیمی: از جمله شمشیر، تفنگ، و نیزه
- ابزارآلات مختلف: از جمله ابزارآلات کشاورزی، نجاری، و آهنگری
بازدید از موزه:
موزه باغ دلگشا در تمام ایام سال به جز ایام سوگواری، پذیرای بازدیدکنندگان است. برای بازدید از این موزه، می‌توانید از طریق ورودی باغ دلگشا اقدام کنید. موزه باغ دلگشا، مکانی مناسب برای آشنایی با تاریخ و فرهنگ ایران و شیراز است. اگر به دنبال تجربه‌ای منحصر به فرد هستید، بازدید از این موزه را به شما پیشنهاد می‌کنم.
بازدید نوروزی از باغ دلگشا
باغ دلگشا در نزدیکی آرامگاه سعدی واقع شده است و می‌توانید به راحتی از هر دو مکان در یک روز بازدید کنید. دوربین را همراه خود داشته باشید تا از مناظر دل انگیز عکس برداری کنید، در باغ دلگشا، موزه‌ای نیز وجود دارد که در آن اشیاء و لوازم تاریخی مربوط به دوران مختلف به نمایش گذاشته شده است.
بهترین زمان برای بازدید از باغ دلگشا، فصل بهار و اوایل تابستان است که باغ در اوج زیبایی خود قرار دارد. بنابراین در سفرهای نوروزی خود به شیراز این باغ را در اولویت قرار دهید. حتی خود شیرازی ها هم در ایام نوروز حتما به این باغ سر می زنند چرا که باغ دلگشا مکانی ایده‌آل برای فرار از هیاهوی شهر و گذراندن اوقاتی خوش در کنار خانواده و دوستان است.
همچنین در ایام نوروز، برنامه‌های متنوعی مانند نمایش‌های سنتی، موسیقی زنده، و مسابقات فرهنگی در باغ دلگشا برگزار می‌شود که این مکان را برای تمام سنین جذاب می‌کند.
