موضوع: بررسی ویژگیها و خصوصیات باغ سازی دوران مصر و بین النهرین
مدت زمان مطالعه: 7 دقیقه
تاریخ: 24 بهمن
در این مطلب به ذکر ویژگی ها و خصوصیات باغ سازی دوران مصر و بینالنهرین می پردازیم و نحوه ارتباط شیوه باغ سازی با زندگی مردم بررسی می شود.
دوران مصر باستان (باغ سازی کهن)
شواهد نشان می دهد که قدیمی ترین باغ مربوط به ۲۲۰۰ سال پیش از میلاد مسیح می باشد که در مصر واقع بود و مصریان در آن زمان از گیاهانی مانند گیاهان زینتی، درختان، گیاهان رونده، پیچک ها (مو) و گیاهان گلدار در این گونه فضاها استفاده می کردند که به صورت متقارن بوده است. فرم اینگونه باغ ها به صورت متقارن و منظم بوده است. در این دوران رابطه انسان با طبیعت مبتنی بر الهام از طبیعت است و آمیختگی معماری با طبیعت از ویژگی های مهم این سرزمین بوده است.
* ویژگی های باغ های مصر باستان
۱. طبیعت، پایه الهام معماری بناها و معابد مصر بوده است، به نوعی که منومانها، اهرام و معابد تقلیدی از کوه است. ستون تقلیدی از نخل و سرستونها از گل های نیلوفر (Lotus) و پاپیروس (Papyrus).
۲. معبد دیرالبحری نمونه ای از معماری این دوره است که تراس های آن با آمفی تئاتر طبیعی آمیخته شده است.
٣. سیستم باغ سازی در مصر باستان به صورت باغ های کشاورزی بوده است.
۴. باغ های مصر باستان، به صورت قطعات مسطح مستطیل شکل بودند و گیاهان در آن با فرم منظمی کاشته می شدند.
۵. این باغ ها با کانال های آبی همجوار بودند که نخل های کوتاهی کنار آنها کاشته شده بود و به صورت شطرنجی تقسیم بندی می شدند.
۶. در این کانال های آب، گذرگاهی نیز برای ارتباط قسمتهای مختلف در نظر گرفته می شود.
۷. داربست هایی در این باغ از در ورودی تا محل اقامتگاه امتداد می یافت.
8. وسط این باغ ها حوض آبی تعبیه می شد.
9. در اطراف باغ یک ردیف درخت در کنار دیوار باغ کاشته می شد تا از نفوذ بادهای صحرا به داخل جلوگیری شود.
۱۰. در مجموع طراحی این باغ تحت تأثیرات اقلیمی و محیطی بوده و مکانی برای زندگی خصوصی محسوب می شده است.
۱۱. اغلب تصاویر این دوره، تغییر فصول و میوه چینی و دامپروری را نشان می داده و این باغ ها الگوی مشخصی برای باغ سازی غرب بوده است.
* باغ سازی بین النهرین
در دوران باستان، این سرزمین مبین نوع ارتباط انسان با طبیعت پیرامونش بوده و ویژگی های این رابطه را عناصر زیر تشکیل می داده است.
1. احترام به محیط طبیعی و تقدیس آن، انسان را موظف می ساخت که تمامی فعالیتش را با طبیعت هماهنگ سازد.
۲. تقدس طبیعت، موجب می شد که انسان خود را نگهبان آن بپندارد و تمامی عملیاتش را
با عناصر آن (خطوط، نور و رنگ های طبیعت) همگون و هماهنگ سازد.
٣. زمین به عنوان «زمین مادر»، منبع و منشا تمامی خوبی ها و زایش ها و بقای هستی تلقی می شد
۴. آب نیز عنصری برای تولید و بقا محسوب می شد و برای رویاندن و ایجاد خنکی به کار می رفت و اهمیتی تمثیلی و معنوی داشت. نگرش و اعتقادات موجود در این زمینه، در باغ های معلق یا پردیس های بابل تجلی یافته است که در امتداد دیوارهای شهربابل در زمین های حاصلخیز به صورت یکسری از تراس های مشجر روی یکدیگر سات شده بود و روی هر یک از این تراس ها گونه های گیاهی متفاوت کاشته شده بود.
* ویژگی های این دوره:
در این دوره مردم اهمیت بسیاری به طبیعت می دادند و بطور کلی می توان گفت که طبیعت را پرستیده و طبیعت برای آن ها مقدس بوده به علت مقدس بودن طبیعت برای آن ها، از طبیعت در زندگی خود الهام گرفته اند. در این دوره زمین را به عنوان منبع بقا و عنصر طبیعی بر شمرده و به همین دلیل زمین نیز برای آنها مقدس بوده، آب را عامل تولید، بقا، رویش گیاهان وخنک کردن هوا دانسته و به همین علت آب نیز یک ارزش معنوی برای آنها داشته است.
معماری بین النهرین بر می گردد به ۳۵۰۰ تا ۳۰۰ سال قبل از میلاد که جزو زمان باستان بوده است. رابطه تنگاتنگ بین معماری و طبیعت از دوران باستان تا دوره معاصر همواره وجود داشته است که این موضوع اهمیت معماری منظر و طراحی فضای سبز را دو چندان می نماید.
فراگیری فرم های ایجاد شده در بستر طبیعت از طریق مطالعه شرایط کالبدی، فیزیکی و اجتماعی فرهنگی و تکنیکی از نظر زیبایی شناسی و سودمندی میسر خواهد بود.
در تمدن بین النهرین در دوران باستان رابطه ستایش آمیزی بین طبیعت و این سرزمین وجود داشت و مبین نوع ارتباط انسان با طبیعت پیرامونش بوده است.
دوره بین النهرین شامل تمدن سومر، بابل، آشور و ایلامی بوده که تمامی آنها بین ۲ رود دجله و فرات بوده که مهمترین آن سومر بوده که دارای اختراع خط میخی بوده، دارای معابدی بودند که آنها را به عنوان (زیگورات) می شناسیم و این معابد حالت هرمی شکل داشته از کوه ها تبعیت کرده و جنس آنها از خشت خام بوده و از ۳ طرف دارای پلکان بوده (در حدود ۱۰۰ پله) و با یک نوع قیر مخصوص نیز عایق کاری می شده و مجموعا فرم یک هرم را داشته است. فرم شهر سازی سومری ها حالت غیر هندسی (ارگانیک) داشته است.
تمدن آشوری ها دارای اهمیت کمتری بوده زیرا بیشتر زندگی آنها نظامی بوده و شهرهای آنها نیز دارای فرم نظامی بوده است.
در تمدن بابلی ها نیز معابدشان (ایشتار) را به فرم های طبیعی می ساختند.
ایلامی ها همانند سومری ها دارای زیگورات بوده اند.
باغ معروف این دوره عبارت است از:
* باغ معلق بابل (hanging garden of Babylon)
این باغ دارای محوری با ۲ ردیف درخت بود که از بین ۲ ردیف جوی آبی حرکت کرده و شکل این باغ به صورت هرمی شکل بوده و دارای ارتفاعی تا ۴۰متر بوده است. این هرم به صورت تراس بندی (طبقه بندی) بوده که طبقات مختلف توسط پلکانهای عظیمی به هم متصل شده و در طبقات مختلف پوشش گیاهی وجود داشته است. اهمیت باغ هم به واسطه زیبایی و هم به واسطه پیچیدگی طراحی باغ و به خصوص نحوه آبیاری آن بوده است. گیاهان مورد استفاده در باغ را می توان انجیر، بادام، انواع بوته های گل سرخ و همچنین نیلوفر آبی را نیز مثال زد. باغ های معلق یکی از عجایب هفتگانه بوده که اکنون اثری از آن باقی نمانده. این هرم حدود ۴۰۰ مترمربع اندازه داشته و می توان آن را جزو تاریخ معماری آن زمان به حساب آورد.