شیوه‌هایی (سبک‌هایی) که معماران یونانی پدید آوردند، تاحدودی برحسب جزئيات، ولی عمدتاً براساس تناسب‌های اجزاء از یکدیگر متمایز می شوند. هر سبکی برای هدف خاصی به کار گرفته می شد و هریک مفاهیم متفاوتی را مجسم می کرد.

موضوع: انواع سبک‌های معماری یونان و خصوصیات و کاربرد آن ها

مدت زمان مطالعه: 4 دقیقه

به طور کلی آثار معماری یونانی براساس شیوههای خاص ساختمانی بنیاد شده اند. کهن ترین شیوههای قابل تقسیم بندی در معماری یونانی عبارتند از: شیوه دوریک، ایونیک (ایونیایی) و شیوه کُرنتی. شیوههایی (سبک هایی) که معماران یونانی پدید آوردند، تاحدودی برحسب جزئيات، ولی عمدتاً براساس تناسب های اجزاء از یکدیگر متمایز می شوند. هر سبکی برای هدف خاصی به کار گرفته می شد و هریک مفاهیم متفاوتی را مجسم می کرد. لذا بر همین اساس هریک از شیوه های معماری یونان دارای ویژگی های خاصی هستند. مثلاً معبد دوریک نیز مانند پیکره «جوان یونانی» مظهری از قرار و پایداری درونی و سازگاری متقابل اجزای بیرونی است که به آنها ویژگی منحصر به فرد و وحدتی خاص موجودات زنده می بخشد. هر یک از سبک های معماری یونان خصوصیاتی دارند که در ادامه به آنها اشاره می کنیم.

الف) شیوه دوریک:

شیوه دوریک یا دوریسی که نام خود را از سرزمین مرکزی یونان گرفته است، اصلی ترین شیوه معماری یونان است. زیرا هم قدیمی تر و هم مشخص تر از سایر شیوههای یونانی است. ستون دوریک مشتمل بر بدنه ستون که از قاعده دایره برخوردار است، و از پایین به بالا از قطر دایره کاسته می شود.

سطح بدنه ستون با شیارهای کم عمق عمودی به نام «قاشقی ها» تزیین شده است. در انتها بخش بدنه با یک خط افقی معروف به «گلوبند» یا گلویی به سرستون متصل می شود. سرستون از بالشتگی و تاوه چهارگوش واقع بر روی آن تشکیل یافته است. اسپر از دو بخش اصلی دیگر مختلط تر و اجزاء آن عبارتند از: فرسب (ردیف سنگهای صیقل خورده، و افقی که مستقیما بر روی سرستونها تکیه دارد) و افریز با سه ترکیها و چهار گوشی های تزیینی اش و طره به صورت مثلثی در می آید، و بالبه برجسته به بیرون خود سطح سنتوری را احاطه می کند.

ب) شیوه ایونیک:

این شیوه معماری به سرزمین ایونیا واقع در ساحل آسیای صغیر (ترکیه) منسوب بوده و کمتر از شیوه دوریک صلابت و استواری و رسمیت دارد. خاستگاه آن نیز همچون دوریک ناشناخته مانده است. نخستین بقایای معماری شیوه ایونیک از پرستشگاه هایی است که متعلق به قرن ششم ق.م است. از ویژگیهای این شیوه: ستون باریک و بلند با سرستونی پیچ خورده (حلزونی شکل) است. طرح ستون این شیوه به بیننده از هر طرف دید مشابهی می دهد. نسبت ارتفاع به قاعده ستون در این شیوه ۹ به ۱و ۱۰ به ۱ یعنی نسبت به ستون دوریک بلندتر است و تعداد شیارهای روی بدنه ستون نیز ۲۴ عدد است.

مهم ترین عنصری که شیوه ایونیک را از نظام دوریک مجزا می کند، تغییر شکل سرستون ها است. ستون سنگی در شیوه ایونیک به جای این که مستقیما روی سکوی پله دار (استیلوبات) قرار گیرد، بر روی پایه ستون دایره شکلی که از سنگ یکپارچه تراشیده شده و دارای فرورفتگی هایی نیز می باشد، قرار می گیرد. این سنگ حجاری شده روی یک لوح سنگی مربع شکل قرار دارد که به این نوع پایه ستون در شیوه ایونیک «توروس» گفته می شود. سطح جانبی شیارهای ستون ها در این شیوه در بیشتر موارد، به صورت صاف و تراشیده شده و فاقد گوشه است. در صورتی که در شیوه معماری دوریک خلاف این امر دیده می شود. معابد بسیاری در یونان و سرزمین های تابعه ان به شیوه ایونیک برپا شده اند که می توان به معبد آتنه پولیاس در شهر پرینه ارختئوم در آتن و معبد آرتمیس در افسوس اشاره کرد.

ج) شيوه كُرنتی: 

شیوه کرنتی در اواخر سده پنجم ق.م توسط معماری به نام «كاليماخوس» ابداع و به کار گرفته شده و به ناحیه گرنیت واقع در جنوب شرقی بخش مرکزی یونان منسوب است. برای نخستین بار از ستون کرنتی در داخل معابد استفاده گردید، ولی اوج گسترش این شیوه در معماری از حدود سال ۳۰۰ ق.م به بعد است که در ستون های بیرونی ساختمان ها مورد استفاده قرار گرفته است.

ویژگی آن، سرستونی به شکل کاسه زنگ رو به بالا، با آرایش برگ کنگری به گرد آن است. بدنه ستون کرنتی هم از بدنه ستون دوریک باریک تر و بلندتر است، ولی قطر آن، مانند بدنه ستون ایونیک، از روی پایه ستون به یک میزان بالا می رود. بهترین نمونه معبدی که به این شیوه ساخته شده، معبد زئوس (سده دوم ق.م) در شهر آتن است. سر ستون کرنتی با ظرافت بسیار تزیینی اش بیشتر به عنوان یک المان تزیینی مورد توجه بوده و دقت بسیار زیادی که در حجاری های پیکره ها به کار رفته، در سرستون های این شیوه نیز دیده میشوند.

سرستون کرنتی در حقیقت کمال مطلوب یونانیان بود، چون در مورد ستون ایونیک، مسئله دید در گوشه ها برای معماران معابد مشکلی بود و با به کارگیری سرستون ایونیک در زوایا با دید دوجانبه آن مشکل دید کنجها لاینحل مانده بود، با ابداع  شیوه کرنتی که سرستون تزیینی آن، از تمام جوانب دید یکسان داشت، همین امر موجب گردبد تا یونانیان در رسیدن به کمال مطلوب مورد نظرشان توفیق حاصل کنند.