متافیزیک با ناشناخته ها سروکار دارد. متافیزیک به تعمق و تامل در آنچه فراسوی قلمرو فیزیکی و ورای ادراک علمی و مرزهای منطقی باشد، می پردازد. موضوع اصلی متافیزیک مفاهیمی مانند “بیکرانگی” و “خدا” است.
از منظر تاریخی، متافیزیک را دو گروه عمده مد نظر قرار داده اند: گروه اول، فیلسوفان هستند- کسانی که به بیانی، اهالی عقل قراردادی اند؛ گروه دوم شامل کیمیا گران، شکاکان مذهبی، اعضای آیین های مرموز و در نهایت نمایندگان علوم خفیه قدیمی است. این دو گروه در برخورد با متافیزیک، با دو روش کاملا متفاوت روبرو شده اند. کلید فهم درست و استفاده بجا از متافیزیک در معماری، در درک همین تفاوت نهفته است.
فلاسفه و متالهان بزرگ از زمان فیثاغورس، افلاطون و ارسطو، یکسره به متافیزیک پرداخته اند. ارسطو تلاش کرد تا حتی آنچه را به نظر “بیان ناپذیر” می آید، از طریق به کار بردن منطق، به تفصیل بیان کند. فیثاغورس و افلاطون، با اینکه از منطق استفاده کردند، اما “شهود” را ابزار مناسب تری برای شناخت می دانستند- که در مقابل آنچه ایشان “منطق سرد” می نامیدند، قرار داشت. این فیثاغورس بود که جدل میان عقل و احساس را آغاز کرد و این بحث در طول قرون متمادی، بسیاری از معماران را به خود مشغول داشت.
تفکر درباره مفاهیم فضا و زمان، از موضوعات بنیادی پرسشگری متافیزیکی است. فضا، در عین حال مفهومی پایه در معماری است. به تعبیر کانلوپولوس “زمانی که انسان از بیکرانگی فضا و گریز ناپذیری مرگ آگاه می گردد، معماری در دامان بشریت زاده می شود”. از دیدگاهی جامع تر، پرسشگری متافیزیکی عامل تسریع کننده ای در راهبرد پارادوکسی به سوی خلاقیت است. ترسیم و ساختن ماکت پروژه های غیرقابل ساخت، تمرینی اندیشمندانه است که ذهن را برای فهم مواردی که همیشه توضیح ناپذیر می نمایند، یاری و تقویت می کند. نظامی که یک متفکر را به معمار بدل می کند، نظام عقل عرفی است؛ نظامی است که در آن، اصل، آن چیزی است که اثبات شده و در روش پذیرفته شده امور انجام می یابد.
بعضی معماران مانند “سوپره ماتیست روسی، لئونیدف، ماله ویچ و فئودورف”، به دلیل تمایل شخصی یا به علت موقعیت های بیرونی، همواره در سطح فلسفی باقی ماندند و همواره از ایشان به عنوان کاشفان حقیقی قلمرو متافیزیک و ایده آل ها یاد می شود.
