و استفاده ازعلوم جدید در ساخت مصالح ساختمانی و در نتیجه ظهور کارخانه های صنعتی پیشرفته و مجهز به جدید ترین دستگاه های مکانیکی روز و درامتداد آن نیز ظهور سبکهایی در معماری چون ” سبک بین الملل ” سبب گردیدند تا مصالح و عناصر طبیعی جای خود را به مصالح و عناصر مصنوعی و غیر طبیعی دهند و معماری بومی که بر گرفته از ارزشها ، عقاید ، باورها و فرهنگ مردمی هر منطقه و متأثر از شرایط اقلیمی و آب و هوایی بود جای خود را به سبکی جهانی دهد . شاید بتوان ” معماری با خاک ” را جزئی از معماری بومی به حساب آورد زیرا در هر منطقه از جهان از خاک بر حسب شرایط اقلیمی و آب وهوایی استفاده نموده اند و رنگها و برجسته کاریهایی که جهت زیبا سازی و بر حسب لذت طلبی خویش در خانه های گلی به کار می برده اند می توانند بیانگر نوع تفکر ، عقاید ، باورها و ارزشهای بومی آنها باشند و برخی ها نیز سر منشاء نوآوری های هنری را معماری با خاک می دانند .
شاید برخی بر این تصور باشند که این نوع معماری تنها برای ساخت خانه های فقیرانه و محقر به کارگرفته می شود و بناهای گلی نمی توانند از استحکام و پایداری لازم برخوردار باشند اما با ارائه مثالهایی چون دیوار چین و باروهای عظیم دفاعی که در قرن 12 در اطراف بسیاری از شهرهای جنوب اروپا ، آفریقا و خاورمیانه بنا گشته اند ، بر پایداری و استواری و ماندگاری این نوع معماری تأکید می نماید
بنابراین صحبت از معماری با خاک ، صحبت از خانه های کوچک وابتدایی نیست بلکه بسیاری از کاخها و بناهای وسیع ،با شکوه و مقدس در جهان را نیز که همچنان پابرجا مانده اند و تبدیل به نماد هایی برای هر منطقه گشته اند شامل می گردد. ” معماری با خاک “، معماری است منطبق با فرهنگ و اقلیم که این نوع معماری را می توان از ” شمال اروپا – نروژ،سوئد،دانمارک – و با عبور از انگلیس ، آلمان ، فرانسه ، اسپانیا ، ایتالیا ، مغرب ، صحرا ، آفریقای غربی ، شرقی و مرکزی تا جنوب آفریقا و همچنین در امریکای شمالی و لاتین ، خاورمیانه ، آسیا و استرالیا ” مشاهده نمود . و به سبب فرهنگها و اقلیم های متفاوت از روشها و فنون متفاوتی در معماری با خاک بهره گرفته شده است و بنابراین کمتر شباهتی را می توان در آثار معماری گلی آنها مشاهده کرد . اما به طور کلی می توان به دو روش ” چینه گلی ” و روش ” ساخت با ادب ” ( خشت کاهگل ) اشاره نمود
از آنجایی که باران به عنوان عامل تهدید کننده برای بناهای کاهگلی بوده است برای مقابله با این عامل مخرب طبیعی از روشهای مختلفی نیز استفاده می شده مانند ساختن گنبد و تاق های قوسی که البته فرم و اندازه آنها متفاوت بوده و همین امر سبب ظهور سبکهای مختلف در این نوع از معماری بوده است
به طور کلی نگارنده به بیش از 12 مورد از مزایای بهره گیری و بازگشت مجدد به معماری با خاک اشاره نمود که به اختصار به آنها اشاره می گردد.
مزایای معماری با خاک:
1. خاک به عنوان یکی از مصالح طبیعی همواره در دسترس می باشد و به وفور نیز یافت می شود.
2. در ساخت بناهای گلی نیازی به صرف هزینه های گزاف وانرژی جهت حمل و نقل نمی باشد
3. عدم نیاز به تغییرات صنعتی و در نتیجه صرفه جویی در مصرف انرژی
4. تولید خاک بدون هرگونه آلودگی کارخانه ای و شیمیایی صورت می پذیرد
5. این نوع معماری از قوانین پیچیده تجاری پیروی نمی نماید بلکه پیرو قوانین سنتی و بومی می باشد
6. بهره گیری از این نوع معماری سبب حفظ تعادل چرخه حیات می گردد
7. خاک به دلیل کاربردهای فراوان می تواند زمینه اشتغال تعداد زیادی از کارگران کم تخصص را فراهم سازد ( به خصوص برای کشورهایی که با بحران بیکاری مواجه هستند )
8. معماری با خاک سبب احیای بعد مردمی نوآوریهای محلی – منطقه ای و کاهش نابرابریهای اجتماعی می گردد
9. بهره گیری ازخاک در ساماندهی فضاهای زیستی سبب استقلال فرهنگی و اقتصادی می شود
10. استفاده از ” معماری با خاک ” توجه و احیای معماری بومی را به دنبال خواهد داشت
11. این نوع معماری که متناسب با شرایط اقلیمی می باشد می تواند در اتلاف انرژی گرمایی و تعدیل و تنظیم دما و در نهایت صرفه جویی در مصرف انرژی جهت خنک و یا گرم نمودن مکانها موثر باشد .
12. معماری یا خاک به سبب آمیختگیش با هنر و فرهنگ باعث شکوفایی سنتهای عالمانه و عامیانه می گردد و همواره از درون مکانهایی که با پیروی از این نوع معماری بنا گشته اند معنویتی روح افزا حس می شود.
مؤلف بخش دوم کتاب را که تحت عنوان ” حال و آینده معماری با خاک ” می باشد اختصاص به تصاویری از برترین بناهای گلی در جهان داده همچون اولین خانه های ییلاقی در اروپا و ایالات متحده امریکا که در سال 1981 بنا گشته اند و تصاویری از خانه های آفتابی – خاکی در ایالات متحده و هتل هایی در آفریقا و ایالات متحده که تحت تاثیر این نوع معماری شکل گرفته اند.
برچسب ها :
